Rechtzaak tegen de overheid betreffende strafbaarheid van de overtijd behandeling met Mifepriston
Op 12 Februari, 2019 komt het Hof Den Haag tot de conclusie dat de reikwijdte van de strafwet niet duidelijk is, onder meer doordat het begrip ‘zwangerschap’ niet is gedefinieerd. Op basis hiervan concluderen de organisaties dat huisartsen en apothekers mifepriston voor de overtijdbehandeling kunnen voorschrijven. Nederland is immers een rechtsstaat, en het legaliteitsbeginsel is een essentieel onderdeel van een rechtsstaat. Dat beginsel houdt in dat iets niet strafbaar is als er geen voorafgaande strafbepaling is waaruit duidelijk volgt dat iets strafbaar is. Nu niet duidelijk is of een overtijdbehandeling door een huisarts onder de strafwet kan vallen, kan het op grond van het legaliteitsbeginsel niet zo zijn dat een huisarts strafbaar handelt met het uitvoeren van een overtijdbehandeling.
Uiteindelijke uitspraak door het hof in 2019
Overtijdpil
Datum garantstelling: 6 augustus 2016
Samen met Bureau Clara Wichmann en een aantal huisartsen is Women on Waves een rechtszaak begonnen om de onrechtmatige strafbaarstelling van het gebruik van Mifepriston voor de overtijdbehandeling aan te vechten
Dagvaarding staat
De Staat heeft in een schrijven naar apothekers en huisartsen gesteld dat het gebuik van Mifepristone voor de overtijdbehalndeling een vorm van abortus is. Women on Waves en Bureau Clara Wichmann zijn het daar niet mee eens. Volgens de wetsgeschiedenis valt een overtijdbehandeling buiten de strafwet net als bijvoorbeeld de morning afterpil en het morning after spiraal. Het staat namelijk nog niet vast dat een vrouw een intacte zwangerschap heeft in de overtijdperiode: tot twee weken na de uitgebleven ongesteldheid.
Over de Overtijdpil
Volgens het Nederlandse Huisartsen Genootschap is het gebruik van Mifepriston voor de overtijd behandeling veilig, effectief middel voor vrouwen. De pil staat tevens op de lijst van essentiële geneesmiddelen van de Wereldgezondheidsorganisatie. De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft met hun brief veel angst bij huisartsen apothekers gecreëerd, waardoor zij nu bang zijn dat zij strafbaar zijn.
Gerechtshof Den haag 13 december
Op 13 december vond de zitting plaats bij gerechtshof Den Haag. Voor de zitting kwamen Women on Waves, Bureau Clara Wichman en feministisch platform De Bovengrondse in actie voor het terugdraaien van de onrechtmatige strafbaarstelling van de Mifepriston bij Gerechtshof Den Haag. De demonstranten hadden een boodschap voor de rechter op hun buik geschreven en namen de overtijdpil in: om maar te laten zien dat de staat deze pil onrechtmatig strafbaar heeft gemaakt.
UItspraak 12 februari 2019
Bureau Clara Wichmann, Women on Waves en een grote groep huisartsen voelen zich door de recente uitspraak van het Gerechtshof Den Haag van 12 februari jl. gesteund in hun standpunt dat huisartsen en apothekers mifepriston voor de overtijd behandeling mogen voorschrijven.
Het Hof Den Haag komt tot de conclusie dat de reikwijdte van de strafwet niet duidelijk is, onder meer doordat het begrip ‘zwangerschap’ niet is gedefinieerd. Op basis hiervan concluderen de organisaties dat huisartsen en apothekers mifepriston voor de overtijdbehandeling kunnen voorschrijven. Nederland is immers een rechtsstaat, en het legaliteitsbeginsel is een essentieel onderdeel van een rechtsstaat. Dat beginsel houdt in dat iets niet strafbaar is als er geen voorafgaande strafbepaling is waaruit duidelijk volgt dat iets strafbaar is. Nu niet duidelijk is of een overtijdbehandeling door een huisarts onder de strafwet kan vallen, kan het op grond van het legaliteitsbeginsel niet zo zijn dat een huisarts strafbaar handelt met het uitvoeren van een overtijdbehandeling. Het OM vindt dat klaarblijkelijk ook; er zijn sinds 1984 geen (huis)artsen meer vervolgd voor het uitvoeren van een overtijdbehandeling zonder dat zij over een vergunning beschikten. Daar heeft het Hof Den Haag ook fijntjes op gewezen. Daar komt nog eens bij dat het Hof Den Haag nog eens herhaalt dat de wetgever een overtijdbehandeling uitdrukkelijk niet heeft beschouwd als een behandeling die is gericht op het afbreken van een zwangerschap in de zin van de Waz. Als een overtijdbehandeling niet valt onder de Waz, dan is het ook niet logisch dat een overtijdbehandeling die wordt uitgevoerd door een huisarts strafbaar is op grond van de strafwet, zo heeft het Hof Den Haag met zo veel woorden gezegd.
Hoewel het Hof de uitlatingen van de IGJ niet onrechtmatig vindt (omdat de strafwet onduidelijk is en de IGJ terughoudend is geweest), geeft het de IGJ wel een tik op de vingers. Het is volgens het Hof niet aan de IGJ om eenzijdig te bepalen of een handeling strafrechtelijk kan worden vervolgd; dat is primair aan de wetgever en het OM, en daartoe is de IGJ niet bevoegd.