Minister Schippers beperkt het recht op abortus

Minister Schippers heeft vandaag aangekondigd dat ze voor de kerst een wetswijziging aan de Kamer zal sturen waarin de overtijdbehandeling (vermoedelijke zwangerschap tot 16 dagen na uitblijven van de menstruatie) onder het Wetboek van Strafrecht zal worden gebracht.
Op deze manier kan een (huis) arts vergunningplichtig worden gemaakt voor het doen van de overtijdbehandeling terwijl die nu zonder vergunning mag worden uitgevoerd zoals in 2006 voor de laatste keer door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (rov. 2.1.2), ECLI:NL:RVS:2006:AW:7365, GJ 2006, 99: “ Voor de overtijdbehandeling, die tot zestien dagen na de laatste menstruatie plaatsvindt, is op zichzelf geen vergunning als bedoeld in artikel 2 van de Waz nodig”.
Als de wetswijziging doorgaat kan een (huis) arts voor 4 jaar naar de gevangenis indien hij/zij zonder vergunning een de abortuspil voor de overtijdbehandeling voorschrijft.

Nog geen maand geleden hebben Women on Waves en het Proefprocessenfonds Clara Wichmann samen met huisartsen en verloskundigen de Staat  gedagvaard voor het belemmeren van de toegang tot abortus pillen bij de huisarts. 

Deze klacht moet nog worden gehoord door de rechter. Women on Waves en Clara Wichmann hebben de rechter verzocht om een bevestiging van de huidige juridische interpretatie van de Wet Afbreking Zwangerschap, op basis van bestaande rechterlijke uitspraken en de achterliggende wetsgeschiedenis, waarbij ervan uit wordt gegaan dat het verstrekken van de abortuspil door de huisarts voor een overtijdsbehandeling veilig en legaal is.

Women on Waves en het Clara Wichmannfonds geven in hun reactie op het voorstel van de minister aan dat het voorliggende voorstel om de overtijdbehandeling ook onder het Wetboek van Stafrecht te voegen (zie midden pagina 3 van brief minister) een beperking van het recht op abortus inhoudt die in strijd is met de rechten van vrouwen en staat lijnrecht tegenover het advies van de VN mensenrechten commissie en de richtlijnen van de Wereld Gezondheids Organisatie voor een goede abortus hulpverlening.

Klik hier om volledige text van de dagvaarding te lezen

Klik hier om de aankondiging van Minister Schippers te lezen. 

 

Wat is de ‘abortuspil’?

Met de abortuspil wordt het medicijn Mifepriston bedoeld dat ervoor zorgt dat een zwangerschap wordt afgebroken. Dit medicijn staat op de lijst van essentiële geneesmiddelen van de Wereld Gezondheid Organisatie. Deze pil kan zowel voor de overtijdbehandeling als abortus gebruikt worden om zo een zwangerschap te beëindigen.

 

Wat is het verschil tussen overtijdbehandeling en abortus?

Overtijdbehandeling vindt plaats tot 45 dagen na de laatste menstruatie. Er is dan een menstruatie uitgebleven. Het is dan nog niet met zekerheid vast te stellen of er sprake is van een intacte zwangerschap. Een abortus is een zwangerschapsafbreking na de overtijdbehandelingsperiode tot 24 weken zwangerschapsduur. 

 

Hoe is het recht op abortus nu in de wet geregeld?

Een abortus valt onder het Wetboek van Strafrecht en mag op basis van de Wet Afbreking Zwangerschap (WAZ) alleen uitgevoerd worden in een vergunninghoudende kliniek of ziekenhuis. Degene die een abortus uitvoert op basis van een vergunning is dan niet strafbaar omdat de strafwet daarvoor strafuitsluitingsgrond bevat (art. 296 vijfde lid Sr).

 

Hoe is de overtijdbehandeling nu in de wet geregeld?

Het voorschrijven van de medicamenten die nodig zijn voor een overtijdbehandeling is gebonden aan de gewone regels die er voor dokters en apotheken gelden om medicatie voor te mogen schrijven en te verstrekken.

 

Hoe is de overtijdbehandeling nu in de praktijk geregeld?

De overtijdbehandeling wordt nu alleen verstrekt in abortusklinieken. Het Nederlandse Huisartsen Genootschap (NHG) heeft recent een standpunt uitgebracht, waaruit blijkt dat huisartsen de overtijdbehandeling veilig, effectief, en voor vrouwen dicht bij huis en in vertrouwde omgeving kunnen verstrekken. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en het Ministerie van VWS belemmeren ondermeer de verstrekking van de abortuspil Mifepriston via apotheken, zodat deze hulpverlening nog steeds alleen in abortusklinieken plaats vindt.

 

Hoe luidt het voorstel van minister Schippers tot wijziging van de huidige wetgeving?

Minister Schippers wil de overtijdbehandeling onder de WAZ brengen waarmee de overtijdbehandeling strafbaar gesteld wordt. Huisartsen moeten vervolgens een vergunning aanvragen om de overtijdbehandeling uit te voeren.

 

In hoeverre kan het Proefprocessenfonds Clara Wichmann zich vinden in de voorgenomen wijziging van minister Schippers?

Wij kunnen ons vinden in de doelstelling van het voorliggende voorstel, namelijk ervoor zorgen dat de overtijdbehandeling laagdrempelig en veilig ook buiten abortusklinieken beschikbaar is. Wij kunnen ons echter niet vinden in het voornemen om de wet daarvoor te wijzigen. Op basis van de huidige jurisprudentie en de wetsgeschiedenis van de Wet Afbreking Zwangerschap is het nu al mogelijk dat bevoegde hulpverleners de overtijdbehandeling kunnen uitvoeren en verstrekken zonder strafrechtelijk vervolgbaar te zijn.

 

 

Wat is het precieze verschil in het standpunt van de minister en het standpunt van Clara Wichmann en Women on Waves?

De minister wil eerst het verstrekken van de overtijdbehandeling door huisartsen strafbaar stellen, om dit vervolgens weer mogelijk te maken door middel van een strafuitsluitingsgrond en een vergunning.

Het Clara Wichmann en Women on Waves vinden dit onnodig belemmerend, omdat de overtijdbehandeling op dit moment niet onder het Wetboek van Strafrecht valt en huisartsen bevoegd zijn om deze medische handeling te verrichten zonder dat daar een vergunning voor nodig is.

 

Het internationale recht op gezondheid vraagt om alle obstakels tot reproductieve gezondheidszorg voor vrouwen weg te nemen en abortushulpverlening niet te criminaliseren. Het voorstel van de Minister staat daar haaks op. De overtijdbehandeling wordt gecriminaliseerd en er wordt een obstakel in de vorm van een vergunningplicht opgeworpen.

 

Wie nemen er deel aan de door Clara Wichmann aanhangig gemaakte procedure en wat houdt deze procedure precies in?

Women on Waves en Clara Wichmann zijn gezamenlijk een procedure gestart samen met een groep huisartsen, andere artsen werkzaam in de reproductieve gezondheidszorg en verloskundigen. In de procedure vragen we om een verklaring van recht dat  huisartsen niet strafbaar zijn als ze een overtijdbehandeling verstrekken en het daadwerkelijk leveren van de abortuspil Mifepriston door apotheken buiten abortusklinieken